Μάθετε Ιαπωνικά!

Ένα κομμάτι ύφασμα

Greecejapan_Tenugui
Φωτογραφία © Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης

Παραφράζοντας τον γνωστό αμερικανικό ιδιωματισμό, πόσο παλιό είναι ένα κομμάτι βαμβακερό ύφασμα απλής ύφανσης –με διαστάσεις 90 επί 35 εκατοστά; Κάποιοι λένε ότι υπήρχε ήδη στην εποχή των τύμβων Κοφούν, κάπου μεταξύ 3ου και 7ου αιώνα, ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι οι αναφορές σ’ αυτό γίνονται σαφείς μετά τον 8ο αιώνα και την περίοδο Νάρα. Σχεδόν όλοι όμως συμφωνούν ότι μέχρι την ευρεία διάδοση της καλλιέργειας του βαμβακιού και της αντίστοιχης χρήσης των βαμβακερών υφασμάτων από όλον τον κόσμο, μετά δηλαδή από τους μεγάλους πολέμους του 15ου-17ου αιώνα, αποτελούσε προνόμιο των ιερέων και των αριστοκρατών –οι πρώτοι το χρησιμοποιούσαν για τον καθαρισμό των αγαλμάτων στους ναούς και οι δεύτεροι σαν συμπλήρωμα της επιτηδευμένης εμφάνισής τους και σαν απόδειξη ότι ήξεραν να εκτιμήσουν κάτι τόσο σπάνιο και διαφορετικό από το, συνηθισμένο στην άκρη της Ασίας, μετάξι.

Όταν το Έντο μεγάλωσε και οι αστοί παρέλαβαν τη σκυτάλη, το τενουγκούι (手ぬぐい/手拭) δηλαδή «αυτό με το οποίο σκουπίζεις τα χέρια» απέκτησε ένα όνομα και αμέτρητες υποστάσεις. Έγινε κεφαλομάντηλο, ταπισερί, ποδιά, πετσέτα για το μπάνιο, ξεσκονόπανο, κουρτίνα, πιατόπανο και υλικό περιτυλίγματος αλλά και μοδάτο φουλάρι για δανδήδες και εταίρες, διαφημιστικό για μαγαζιά και αντικείμενο βεστιαρίου για το Καμπούκι και τους κλασσικούς ιαπωνικούς χορούς, ένα από τα δύο σκηνικά βοηθήματα των γονατιστών κωμικών παραμυθάδων Ρακουγκό (το άλλο είναι η βεντάλια), απαραίτητο συμπλήρωμα στην ενδυμασία των πυροσβεστών και από εκεί των πανηγυρτζήδων στα μικρά και μεγάλα ματσούρι και προστατευτικό μαξιλαράκι μέσα από τη μάσκα των ξιφομάχων του κέντο. Και πιθανότατα μερικές ακόμα δεκάδες πράγματα που δεν έχω καταφέρει ακόμα να ανακαλύψω.

Σπάνια βρίσκεις άνθρωπο –ή σπίτι- που να έχει μόνο ένα –ακόμα και σήμερα που η επικοινωνία με τη Δύση θα έπρεπε να το έχει εξαφανίσει και να έχει βάλει στη θέση του την αφράτη και απορροφητική πετσέτα. Φαίνεται ότι κάτι η σχέση του με το Έντο, κάτι η απλότητα και, συνεπώς, η χαμηλή του τιμή και κάτι τα αμέτρητα περισσότερο ή λιγότερο ευφάνταστα σχέδια με τα οποία το σταμπάρουν, συχνά χειροποίητα, οι δημιουργοί του, το έχουν κρατήσει ζωντανό σαν οικιακό χρηστικό (και ενίοτε διακοσμητικό) αντικείμενο για τους Ιάπωνες και σαν σουβενίρ για τους ξένους. Και δεν τους αδικώ: από τα εκατοντάδες (χιλιάδες;) διαφορετικά χαρακτηριστικά «ιαπωνικά» αντικείμενα, προσωπικά δυσκολεύομαι να σκεφτώ κάτι που να συνδυάζει τόσες πολλές διαστάσεις της Ιαπωνίας όσο αυτό το κομμάτι βαμβακερό ύφασμα με την τόσο πεζή ονομασία και τις ξεφτισμένες άκρες.

ENGLISH

Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Δημοσιογράφος και μεταφραστής. Έχει συνεργαστεί με πλειάδα εφημερίδων, περιοδικών (τόσο του γενικού όσο και του ειδικού τύπου) και εκδοτικών οίκων και με ειδίκευση στο Ίντερνετ, τις πολεμικές τέχνες και την Ιαπωνία όπου και ζει τα τελευταία χρόνια. Από το 2012 μέχρι το 2016 έγραφε την εβδομαδιαία στήλη στο GreeceJapan.com "Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο" και το 2020 κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο του. Περισσότερα στη συνέντευξη που είχε δώσει στο GreeceJapan.com.

Η αναδημοσίευση περιεχομένου του GreeceJapan.com (φωτογραφιών, κειμένου, γραφικών) δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων έγγραφη άδεια του GreeceJapan.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΜΑΘΕΤΕ ΙΑΠΩΝΙΚΑ!

Πρόσφατα